Articulatie

Spreken

Spreken is volgens Van Dale: 1) taalklanken voortbrengen 2) gedachten uiten d.m.v. taalklanken, iets zeggen. Om te kunnen spreken moet men dus klanken kunnen uitspreken, oftewel articuleren. Iemand die onduidelijk articuleert is meestal moeilijk te verstaan door de luisteraar.

Ontwikkeling

Articulatie is de vorming van klanken. Klanken kunnen verdeeld worden in klinkers, medeklinkers en medeklinkerverbindingen. Kinderen leren op jonge leeftijd klanken te vormen. Dat begint al in de wieg, waar baby’s door geluiden te maken en later door te brabbelen hun klanksysteem beginnen te ontwikkelen. Klinkers worden het snelst geleerd; een kind kan deze klanken grofweg op twee- à drie-jarige leeftijd uitspreken. De losse medeklinkers worden, met uitzondering van de [ R ], ruwweg beheerst op een leeftijd van vier jaar. Het leren van een goede uitspraak van alle medeklinkercombinaties (zoals: spin, knoop, barst) duurt langer, tot een jaar of acht à negen.

Articuleren

Alle klanken worden op verschillende plaatsen en op verschillende manieren in de mond gemaakt. Bij het vormen van klinkers gaat het vooral om de stand van de lippen en kaken, bij medeklinkers heeft de tong een belangrijke functie.

Klinkers

De klinkers zijn de 'dragers van de spraak', of anders gezegd: wanneer iemand de klinkers goed uitspreekt is hij al een stuk beter te verstaan. Voor een correcte uitspraak van klinkers zijn lipronding en kaakdaling heel belangrijk.

Lipronding is het actief gebruiken van de lippen. Bij lipronding wordt de mond van binnen zo ruim mogelijk gemaakt, de lippen zijn rond en er is een kleine opening tussen de lippen, die iets meer gespannen zijn. Deze lipronding wordt gebruikt bij bijvoorbeeld de [oo] en de [oe]. Bij het uitspreken van deze klanken is te voelen en te zien dat de stand van de lippen verandert.
Bij kaakdaling gaat het erom dat de mond open gedaan wordt. De onderkaak moet voldoende en op een ontspannen manier zakken. Kaakdaling wordt gebruikt bij bijvoorbeeld de [aa].

Medeklinkers en medeklinkerverbindingen

De medeklinkers worden meestal onderverdeeld naar de plaats waar ze in de mond worden gemaakt:

klanken die worden gevormd met beide lippen	B P M
klanken die met de tanden en onderlip gemaakt worden	F V W
klanken die met de tongpunt gemaakt worden	T D N L S Z (R)
klanken die met het middenstuk van de tong gemaakt worden	J
klanken die met het achterste gedeelte van de tong gemaakt worden	G K NG (R)